Ang mga Kulay at Kahulugan ng Pagkakapantay-pantay

Hunyo 8, 2021Hunyo 8, 2021Mag-iwan ng puna

2015-category-title-muelle copy 2021-headline-feature-fb-bahaghari-pagkakapantay-pantay

Bahaghari – lagi nating ginagamit na simbulo ng “kabaklaan”. Dahil ito siguro sa iba’t ibang kulay na sumasagisag sa pagkakaiba-iba ng pananamit, pagkilos, pakikisalamuha, pakikipagtalik o pagmamahal.

Debate pa rin sa iilan ang pagtingin sa bahaghari bilang representasyon ng mga taong hanggang sa kasalukuyan ay itinuturing na kakaiba. Para bang debate sa kung anong bagay ang dapat ihambing sa nadaramang mga emosyon, sa takbo ng panahon o anumang sitwasyon.

Ngunit hindi batid ng marami, lalo na sa mga galit na galit sa kabaklaan, ay sa bawat pagkondena nila rito ay mas pinapalinaw nila ang pagkabakla ng bahaghari. At sa bawat pambabastos, pangungutya’t pananakit ay lalo lang naninindigan ang marami na walang pwedeng kumatawan sa kabaklaan kung hindi ang bahaghari.

Sa maraming dekada ng ating paglalakbay para sa mas makataong karapatan sa sankabaklaan, hindi na mabilang kung ilang beses lumipad ang bandilang bahaghari sa alapaap ng mga protesta at pagdiriwang. Pero ikaw na laging tangan ang bahaghari sa araw-araw mong buhay, naisip mo bang bigyan ito ng mas malalim na pakahulugan? Ano para sa’yo ang pitong kulay na nagpapakilala sa’yo sa mundo?

Pula: Ang kulay ng pakikibaka

Kapag sinabing ‘pakikibaka’, hindi lamang ito pisikal na paglaban sa prinsipyo, ideolohiya o adbokasiya. Isa itong regular na krisis, lalo na sa pang-araw-araw na pamumuhay ng maraming bakla. Hindi lamang ito kulay ng sumisirit na dugo kundi kulay ng tumitibok na puso. Oo, ang pag-ibig ay isang pakikibaka. Pero hindi rin lahat ng pakikibaka ay karahasan dahil ito ay pagkakataong patunayan ang sarili sa isa, sa iba o sa madla. Sa panahong nariyan pa rin ang talamak na panghuhusga sa sankabaklaan, hindi pa rin nawawala ang katotohanang kailangan nating patunayan ang presensya natin sa lipunan. Masakit, pero kailangan nating tanggapin na kasama pa rin ito sa ating pakikibaka.

Kahel: Ang kulay ng kasiyahan

Ang salitang gay sa Filipino ay nangangahulugang masaya. At tila inadya rin na ang salitang gay sa Filipino ay bakla. Kumbaga sa tagsibol, ang lahat sa paligid natin ay nagiging masaya kapag namumukadkad na ang mga papausbong na prutas at bulaklak na nagbibigay ng ligaya hindi lang sa ating mata kundi sa ating kaluluwa. Ang sankabaklaan ay regalo ng Maykapal na namumukadkad ng napakaraming halakhak, lalo na’t nasa kalagitnaan tayo ng patong-patong na pagdurusa at kalungkutan. Ang kabaklaan ay isang unique na pinagmumulan ng saya sa kahit sino, sa kahit anong oras na kailangan ng kanilang maaliwalas na sibol.

Dilaw: Ang kulay ng liwanag

Kaakibat ng saya ang liwanag. Bawat bakla ay may pinagmulang kadiliman, magkagayunman, hindi ito dahilan upang magningas ng kanilang kinang. Mapanubok ang naging buhay ng marami sa sankabaklaan, pero marami sa kanila ang nagiging talang gabay ng mga nawawalan ng pag-asa. Marami ang naging inspirasyon para magsumikap, magsipag, magpakatino o kaya’y maging inspirasyon din sa iba. Lagi nating nakikita ang kabaklaan bilang isang komedya na nauuwi sa panlalait at panghahamak sa kanila. Ngunit hindi naging bakla ang bakla upang maging katawa-tawa. Ang pagpapasaya ay isang tanging kakayahan na naibibigay ng taong nakakatindig sa lungkot ng buhay. At tulad ng bahaghari, nagsasabog sila ng masasayang liwanag pagkatapos ng napakalakas na ulan.

Luntian: Ang kulay ng hinahon

Masayahin man o kung minsa’y maingay, ang bawat bakla ay may panahon ng hinahon. Tulad ng mga halaman, sila’y tahimik na sumasabay sa ihip ng hangin at naghihintay ng sikat ng araw upang maging biyaya sa iba. Ang sankabaklaan ang ehemplo ng napakatagal na pagtitiis, lalo na’t hindi pa rin ganap ang pagtanggap ng lipunan sa kanila. Palaban man, sila mismo ay kayang manahimik sa pagkakataong dapat manahimik. At oo, marunong silang magdasal. Oo, nakakahanap sila ng kahinahunan sa pamamagitan ng pagdarasal at malakas na pananampalataya sa Panginoon. At sa pamamagitan nito, kahit pa kinamumuhian sila ng iilan ay nananatili ang kanilang postura dahil alam nilang hindi sila ang gumagawa ng mali sa mata ng Diyos at ng lipunan.

Bughaw: Ang kulay ng kalayaan

Kung may isang salitang napakagandang ilarawan ng sankabaklaan, ito ay kalayaan. Hindi lang ito basta “going out of the closet”. Ilang beses na napatunayan ng maraming bakla na ang paglaya ang pinakamalaking hakbang para makamit ang pagtanggap ng lipunan. Nakakalungkot lang na sa iba ay trahedya ang paglaya, pero marami sa atin ang hindi tumitigil na iparamdam sa iba pang nagtatago na kung handa na silang lumaya, mayroong aalalay sa kanila. Ang kalayaan ay basikong karapatan na may kaakibat na responsibilidad. Ang baklang marunong magpahalaga sa kalayaan ay baklang marunong tumanggap ng realidad at baklang marunong lumaban para sa kasiyahan ng lahat.

Indigo: Ang kulay ng pahinga

Bawat takipsilim ay nagdadala ng ginhawa pagkatapos ng magulong araw. Sa buhay ng isang bakla, bawat oras ay tila pagpapatunay ng kanyang lugar sa lipunan. Ngunit sa maraming tao, ang kanilang presensya ay ginhawang may kalakip na seguridad at pag-aaruga. Sila ang mga nagsilbing nanay at tatay na kahit hindi nagluwal ng mga anak ay naging mabubuting magulang para sa mga kabataan. Sila ang mga nagsilbing kapamilya kahit hindi kadugo, mga beshie na handang magtanggol, mga nagmahal sa kabila ng maraming kakulangan at mga makabayan na nagpapanatili ng demokrasya ng ating bayan.

Lila: Ang kulay ng karunungan

Hindi maitatanggi ang ambag ng sankabaklaan sa napakaraming larangan, ngunit hindi tulad ng pagdadamot ng lipunan ng kanilang mga karapatan, hindi sila kailanman nagkubli ng kaalaman, kakayahan at karanasan sa lahat. Hindi naging hadlang ang poot ng ilan sa kabaklaan upang maging puno ng karunungan lalo na para sa mga magmamana ng ating bayan. Sila ang mga institusyon sa mga pamantasan, tagapaghubog ng mga talento, tagapagsaliksik ng mga makabagong bagay, gabay ng buhay at nagtataguyod ng mas makataong Pilipinas. Ang sankabaklaan ay malaking ugat sa sanga-sangang pinagmumulan natin ng karunungan bilang isang bayan, sapat ito hindi lang para sila’y pasalamatan kundi para galangin, kilalanin at parangalan.

Malayo pa ang tagumpay tungo sa tunay na pagtanggap ng lipunan at pagkilala sa kanilang karapatan. Pero tulad ng bahaghari, malayo man at hindi tiyak ang kaloob sa dulo nito, nararapat lang itong simbulo ng pag-asa. Wala mang kasiguraduhan, ang bahaghari at ang sankabaklaan ay mananatiling kulay ng sankatauhan saan man sa daigdig tayo mapadpad.

Happy Pride!

Muntik Na Akong Humintong Magsulat

Hunyo 2, 2021Mag-iwan ng puna

2015-category-title-tambuli copy 2021-headline-feature-fb-aurora-11

Alam mo ba ang pakiramdam ng “nagsawa”?

Masasabi kong kalahati ng buhay ko ay naging masaya dahil sa pagsusulat. Mula sa dyaryo noong kolehiyo hanggang sa magkaroon ng sariling blog site at umabot pa sa kung ano-anong ganap na kinakailangang magpahayag gamit ang mga nagsasalitang daliri at tintang hindi nagtatae. Bihira akong hindi nagsusulat, ngunit sa mga iilang araw ding iyon ay nagsusulat pa rin ako sa utak. Kulang ako kapag hindi ko natitipa ang mga gusto kong sabihin… hanggang tumagal nang tumagal ang pandemya.

Sa parehong panahon noong nakaraang taon ay pursigido pa akong magsulat, lalo na dito sa Aurora Metropolis na sampung taon kong inaalagaan. Napakarami ko pang sasabihin kaya sulat lang ako nang sulat, kahit pa ang iba ay mga rant at mga sentimiyentong hindi ko kayang ibulalas sa mga taong kinaiinisan ko. Basta makapagsulat, sige lang!

Ang masaklap lang: Marami pa akong gustong isulat, pero pumapalag na ang utak at kamay ko na magsulat. Bakit kaya?

Writer’s block lang ba ito? Katamaran? O baka hindi na kasi ito ang priority ko gawa ng pagtanda? O baka dumating na talaga ako sa punto na wala nang gana sa passion na nagbigay-kulay sa buhay ko sa napakahabang panahon?

May mga tagpong mas gusto ko na lang magsulat para sa pera o para sa iba, pero hindi na para sa tunay na dahilan kung bakit ipinanganak si Aurora at patuloy na nabubuhay ngayon.

May nagsabi sa akin na masuwerte ang mga taong tumatanda at nakakapagsulat pa rin ng mga kasaysayan ng sarili nila at ng mundong inikutan nila. Ito ay sa dahilang kapag nalimot nila ang kanilang mga alaala ay may paraan pa para maibalik ito sa kanilang memorya. Noong simulan ko ang Aurora noong June 10, 2010 ay yun na ang gusto kong gawin — maging imbakan ng mga kuwento at opinyon ko sa mga bagay-bagay. Sa pagsusulat man lang ay may bilang ako sa lipunan, kahit katiting lang. Nagulat na lang ako na 10 years na ang Aurora dahil sa kasamaang palad ay hindi pa rin ako ganoon kasipag magsulat para sa “anak” ko.

Ang kagandahan kapag paparating ang mga panahong ganito ay sa kabila ng pagsasawa ay bumabalik ang pag-asa. Naiisip kong kahit nahihirapan akong magsulat ay kailangan ko pa ring sumulat. Muntikan na akong humintong magsulat, pero hindi pala pwede. Sabi nga ni Jessica Zafra na nakalagay sa bio ng Facebook account ko: “If I don’t write every day, I just feel bad.” Kapag kinalimutan kong magsulat, parang kinalimutan ko ring huminga.

Ngayong 11th birthday ng Aurora Metropolis, tulad ng dati, gusto ko pa ring ipangako na patuloy na magsusulat, kahit gaano pa kahirap, katamad at ka-unorganized magsulat. Sa mga pagkakataong nakakalimot na ako, mukhang mas dapat kong maitipa dito ang mga bagay na magpapaalala sa akin sa mga tao sa kamatayan ko o sa magiging kasaysayan ko — kung may susulat man.

Wala Na Ba Talaga ang Diwa ng EDSA?

Pebrero 24, 2021Pebrero 24, 2021Mag-iwan ng puna

2015-category-title-tambuli copy 2021-AURORA-02-EDSA

Aalalahanin ng bansa at maging ng buong mundo ang makasaysayang EDSA People Power Revolution. 35 taon na ang nakararaan ay napatalsik ng pinagsama-samang panalangin, paninindigan at pagkamakabayan ang diktaduryang nanamantala sa kahinaan ng ating demokrasya. Sa araw na iyon ay sabay-sabay na lumingon ang sangkatauhan sa kagila-gilalas na pagkakaisa ng maraming Pilipino upang ibalik sa bansa ang kalayaan, katarungan at tunay na kapayapaan.

Buhay ang mga alaala ng EDSA, pero sa panahong madali na tayong makalimot sa mga tama at mali sa ating kasaysayan, dekorasyon na lamang ang mga bantayog, mga patotoo at mga aral na dapat ay nanuot na sa bawat ugat sa sistema ng ating pamahalaan. Sinasabi ng marami na ang resulta ng People Power ay mas malalang paghihirap, mas malawak na gap sa pagitan ng mayayaman at mga dukha o mas talamak na korapsyon sa burukrasya. Para bang nagpalayas tayo ng iilang gahaman para palitan ng mas maraming kawatan.

May iniwang pangako ang EDSA at ito ay yung mga tinatawag nating diwa – mga pagkakamaling hindi lang basta-basta dapat limutin kundi mga pangyayaring dapat paghugutan ng karunungan. Ang mga kaalamang ito ay siya nawa nating magagamit upang manaig ang tama sa bawat maliliit na hakbang palayo sa malalim na nakaraan sa kamay ng rehimeng Marcos.

May napulot ang daigdig sa diwa ng EDSA. Nanganak ito ng maraming rebolusyon sa iba’t ibang lupalop kung saan tumindig ang mamamayan sa kani-kanilang mga diktador at nagwaksi sa paniniil ng mga abusado. EDSA ang naging inspirasyon nila at lahat ng ito’y nagbunga ng bagong hangin ng demokrasya sa maraming bansa.

Dito sa Pilipinas, maraming naniniwalang namamatay na ang diwa ng EDSA. Unti-unting nakakabalik ang mga taong minsang naging bahagi ng madilim na yugtong ito sa ating kasaysayan. May mga taong nilunod ng magagandang bagay para makalimot sa kademonyohan sa likod ng mga ito. Binabaliktad ng mga tinahi-tahing mito ang katotohanan para pabanguhin ang pangalan ng nabubulok na buto ni Ferdinand Edralin Marcos, ang naaagnas na balat sa likod ng foundation ni Imelda Romualdez Marcos at mga anak niyang nagmana ng kasinungalingan, pagkasakim at mataas na tingin sa sarili ng kanilang mga magulang. Wala nang pakialam ang ilang kabataan sa idinulot sa atin ng Martial Law at ng Bagong Lipunan, at ang gusto ay umusad na lamang na parang walang nangyari sa bawat ina, ama, anak, kaibigan, kasintahan o asawang pinatay, ikinulong, ginipit at pinatahimik ng diktadurya.

Maaaring natatabunan na ng mga alikabok ng nakaraan ang diwa ng EDSA, pero talaga bang ito’y malapit nang mabura?

Sa nakalipas na limang taon, maraming pagkakataon nang gustong baluktutin ng mga loyalista at troll ang matayog na kontribusyon ng People Power sa ating bansa. Pero kada taon mula 2016, walang dudang maraming tao na rin ang namumulat sa pagkakamaling dinulot ng populismo ni Duterte at ng pagkiling niya sa paniniwalang bayani si Marcos. Bagaman pinipilit na walang makita ang mga minsa’y naniwala sa aral ng EDSA, patuloy na binibigyang-liwanag ng mga nagigising sa katotohanang hindi ito ang gusto ng mga diwa ng EDSA para sa ating bayan. Na hindi ang diwa ng EDSA ang may kasalanan kundi tayong pinili na talikuran ang tagumpay ng People Power para sa kasalukuyang puro kabastusan, kayabangan at katatawanan ang inaatupag.

Buhay ang diwa ng EDSA kahit pa pilit itong binabastos ng mga hindi naniniwala sa kanya. Marupok ang demokrasya pero pinatunayan ng People Power na tayo mismo ang magtatanggol sa kanya gamit ang mga leksyong natutunan natin sa kanya. Mamamatay ang diwa ng EDSA kung papatayin natin ang panalangin, pagtitiyaga at paglaban para manatiling buhay ang demokrasya.

Mananatiling buhay ang diwa ng EDSA, at ngayong ika-35 anibersaryo nito, alalahanin natin na tayo dapat mismo ang magdala ng pagbabago habang niyayakap ang regalong mas makataong lipunan para sa atin at sa susunod na salinlahi ng ating bayan.

#EDSA35