2014 YEARENDER: #fortheloveofheritage

Disyembre 27, 2014Mag-iwan ng puna

Minsan kong nabanggit sa isa sa aking mga Facebook post noong 2013 na gugulatin ko ang buong mundo sa 2014. Nang bitawan ko ang mga salitang iyon, bukas ang aking isipan sa realidad na binigyan ko ng pinakamalaking hamon ang aking sarili bilang isang Manilenyo at bilang isang Pilipino. Nagdaan nga ang tatlong daan at animnapu’t limang araw, masasabi kong hindi naging basta-basta ang taong magtatapos. Sa kabila niyon, hindi naman ako nabigo sa aking binitawang pangako. Katuwang ang daan-daang indibidwal na aking nakasalamuha, ipinagmamalaki kong sabihin na ginulat ko ang daigdig ngayong 2014.

Rescue, revive, relive Escolta!

Ilang buwan mula nang lisanin ko ang paglilingkod bilang kabataang lider ng pamahalaang lokal ng Maynila ay dinala ako ng aking mga prinsipyo sa isang tagong kalye sa tabi ng Ilog Pasig. Ang Escolta ay nakilala bilang isa sa mga pinakaunang pangunahing kalsada sa Pilipinas at siyang nagsilbing pangunahing pook pang-kalakalan ng bansa noong ika-19 dantaon. Kaiba sa kanyang katanyagan sa nakaraang apat na siglo, ang Escolta ngayon ay tinuturing na lamang bilang isang simpleng kalye sa Maynila na hindi nabigyan ng nararapat na pagkilala sa kanyang mga naging kontribusyon sa lipunan. Gamit ang kakayahang hinubog ng tadhana sa nakalipas na mga taon ay tumulong ako sa muling pagbuhay ng makasaysayang lugar na ito. Kasama ang mga kapanalig sa Heritage Conservation Society-Youth (HCS-Y) at Escolta Commercial Association Inc. (ECAI), naipalawig sa taong ito ang awareness campaign upang makilala ng mas nakararami ang Escolta. Bawat buwan ay naitatampok sa telebisyon, pahayagan, Internet at social media ang Escolta. Dahil dito’y mas dumami na ang mga taong gusto siyang makilala nang lubusan at karamihan sa kanila ay mga kabataan. Marami pang dapat gawin pero tiwala akong mapagtatagumpayan namin ito.

#selfiEscolta

Sa mga event na in-organize ko, ang #selfiEscolta noong July 5 na ang masasabi kong pinaka-makahulugan sa lahat. Bilang kauna-unahang street heritage festival sa Maynila, ibinandera namin sa madla ang kahalagahan ng Escolta sa pamamagitan ng sunod-sunod na tour, art market at night concert. Sa kabila ng muntikan nang pagka-postpone nito at iba pang naging problema, aberya at pagsubok habang dinadaos ang #selfiEscolta, ipinagpapasalamat ko sa Maykapal na naging matagumpay ang event na ito. Nagbukas ito ng mas maraming oportunidad upang dayuhin at kilalanin ng mga kapwa Pilipino at banyaga ang Escolta.

Boses ng Escolta

Nasanay akong magsalita sa harap ng maraming tao bilang youth leader ng lungsod. Ngayong taon, malugod kong ibinahagi sa marami ang lumalaking adbokasiya ng Escolta Revival Movement. Mula PLM, La Salle Dasma at UST hanggang Inquirer, TV5 at ANC, ginamit ko ang aking kakayahang mangaral upang ilahad kung gaano kaimportante ang Escolta sa kasaysayan at kung paano makakatulong ang sambayanan sa muli nitong pagsigla.

Mula Antipolo hanggang Iloilo

Bilang aktibong kasapi ng HCS-Y ay nagkaroon ako ng pagkakataong mapasyalan ang maraming lugar kung saan makikita ang mga kayamanang hindi matutumbasan ng modernisasyon at bagong teknolohiya. Ito ang mga istrukturang naging saksi ng pagbabago ng ating lipunan ay nananatiling nakatindig at ipinapakita kung gaano karangya ang Pilipinas noon. Nariyan ang mga bahay sa Malabon, ang Santos House ng Antipolo, ang aking muling pagbabalik sa makasaysayang lungsod ng Malolos at ang napakagandang downtown ng Iloilo City.

Mula artista hanggang Arsobispo

Hindi sumagi sa aking mga ambisyon ang makilala, makamayan at makausap ang mga personalidad na magiging mahalagang bahagi ng kasaysayan sa hinaharap. Sabi ko nga, kung panahon lang ngayon ng Kastila o Amerikano, masasabi ko nang napakasuwerte kong indio. Nakadaupang-palad ko ang anak ni Comedy King Dolphy na si Eric Quizon upang hingiin ang basbas ng pamilya upang itampok ang kanyang dakilang ama sa Escolta. Hindi ko aakalaing makakasama ko sa adbokasiya ang tanyag na arkitektong si ICOMOS Philippines president Arch. Dominic Galicia. Nakausap at nakatext ko rin sa ilang pambihirang pagkakataon si MMDA Chairman Francis Tolentino. Naging personal na kaibigan naman namin ang butihing administrator ng Intramuros na si Atty. Marco Sardillo. Nakakamangha rin na makamusta ang dalawang mayor ng Maynila: sina Hon. Alfredo Lim at dating Pangulong Joseph Estrada. Higit sa lahat, nakakataba ng puso ang mahawakan ang kamay, maka-selfie at biglaang maimbitahan nang personal sa kanyang Noche Buena ng Inyong Kabunyian, Luis Antonio Cardinal G. Tagle, ang arsobispo ng Maynila.

Kung ano-ano

Patuloy pa rin akong nagsusulat, bagaman hindi gaanong makapag-post sa Aurora Metropolis. Pinipilit ko pa ring tuparin ang aking pangarap na makagawa ng libro karamay ang naluluma ko nang laptop at ilang tasa ng kape. Baka next time na lang. Hindi rin mawawala ang mga inuman session, magdamagang heart-to-heart conversation sa ilang mga kaibigan at ang magmahal-at-mahalin moments. Masarap ding malasing paminsan-minsan basta kasama ang mga taong pinagkakatiwalaan mo. Natututo na akong tumawid sa manipis na pisi para magtagumpay. Naniniwala pa rin ako sa tuwid na daan. Kahit di nagsisimba, marunong pa rin akong magdasal sa Kanya sa mga oras ng problema at saya. Masaya ang buhay at walang dahilan para malugmok sa kalungkutan.

Pangarap para sa Maynila

Pinili kong mahalin ang lungsod ng Maynila dahil alam kong karapat-dapat siyang mahalin. Bilang kabisera ng Pilipinas, pinapangarap ko ang mas maganda at mas maunlad na siyudad kung saan ang lahat ay nabubuhay nang payak at maligaya. Sa kabila ng patuloy na pagbura sa mga importanteng bakas ng kanyang nakaraan, hangad kong mamulat ang lahat – ang gobyerno at mga kapwa ko Manilenyo – sa katotohanang ang pagpapahalaga sa kasaysayan ay kaakibat ng pag-unlad ng ating tanging lungsod sa kinabukasan. Hindi lahat ng luma ay hindi na kapaki-pakinabang.

Pasasalamat at pagkilala

Hindi matatapos ang artikulong ito nang hindi nagpapasalamat sa lahat ng naging bahagi ng aking paglalakbay sa taong magtatapos.

Salamat sa aking mga kasama sa HCS-Y, lalong lalo na sa pamunuan at mga aktibong kasapi dito. Patuloy nating ipaglaban ang karapatan ng mga kayamanan ng ating bayan. Mabuhay po kayo!

Salamat sa mga namumuno sa ECAI, lalong lalo na kina Ms. Cely Sibalucca, Ms. Marites Manapat, at kina Sir Robert at Ms. Lorraine Sylianteng sa lahat ng tulong at suportang binibigay ninyo sa inyong lingkod habang ginagawa ang aking mga dapat gawin sa Escolta.

Salamat sa mga taong kumikilala sa Escolta at patuloy na kumikilala sa makulay na nakaraan, kasalukuyan at hinaharap ng minamahal nating Queen of Manila’s Streets. Darating ang panahon na makakamit din niya ang karangalang nararapat para sa kanya.

Salamat sa Heritage Conservation Society sa pangunguna nina Ms. Gemma Cruz-Araneta at Mr. Ivan Henares sa pagtitiwala sa mga kabataan upang maging sundalo ng ating adbokasiya.

Salamat sa aking mga kaibigan: Cherry Aggabao, Prof. Neriz Gabelo, Macky Macarayan, outgoing PLM-College of Mass Communication dean Ludmila Labagnoy, Stephen John Pamorada, Clara Buenconsejo at Jericho Carrillo ng HCS-Y; Sir Marco Sardillo, Marcus Luna, Christopher Hernandez, at Herbert Eamon Bacani at Albert Ampong ng HBOX.

Salamat sa’yo Escolta dahil dama kong ako’y iyong pinagkakatiwalaan. Mananatili ako sa’yo hangaang sa iyong muling pagsigla.

Salamat sa aking pamilya na patuloy na umuunawa sa akin. Sa kabila ng pagsubok na ating nararanasan ngayon, nawa’y manatili tayong malakas at manalig sa Maykapal. Kaya natin ito!

At ang pinakahuli, maraming salamat sa ating Panginoong Hesukristo, sa ating Inang Maria at Poong Sto. Nino. Salamat po sa pagbibigay Ninyo ng tuloy-tuloy na biyaya, sorpresa at talento upang gawin ang aking misyon sa mundong ito. Patuloy po Ninyong basbasan ang aming lungsod at tanging bansa ng pagpapala at lakas upang harapin ang mga pagsubok. Inaalay po namin ang tagumpay ng aming bayan sa Inyong karangalan. Amen.

Halos katumbas ng pagmamahal sa ating pamilya at Diyos ang pag-ibig natin sa ating bayan. Hangad ko na mas maraming Pilipino ang magmahal sa bansang ito sa darating na taon, lalo pa’t isa ito sa mga mahahalagang sangkap ng kaunlaran. Ang 2014 ay isang pahiwatig na tayo, bilang Pilipino ay nabubuhay nang may dahilan at ito ay para mahalin ang bayang ipinagkatiwala sa atin ng Langit. Sana’y pahalagahan natin ito.

FAST POST #14: Dahilan Ka Ng Isang Milyong Komedya

Hulyo 11, 2012Mag-iwan ng puna

(Para Sa Hari Ng Komedya Sa Pilipinas, SLN)

I. biro
ang batang Tundo
na nagtitinda
ng mani’t pakwan
sa harapan ng
isang sinehan,
nasa gitna ng
dusa at luksa
ng kahirapan,
pero siya ay
nagsumikap na
malagpasan ang
mga biro ng
mundo’t tadhana.

II. ngiti
sya nga si Golay,
ang namamayat
na mananayaw
at mang-aawit
sa entablado,
dugo ay bayan
ang unang labas
sa pelikula,
at kalauna’y
nagpasimulang
magpangiti sa
telebisyon sa
buhay artista.

III. bungisngis
sya nga si Pidol,
isang artistang
sumimbulo ng
bumubungisngis
na Pilipino,
ang manggagawang
nagmamahal sa
kanyang pag-arte,
tatay ng bayan,
baklang palaban,
at sagisag ng
realidad ng
ating lipunan.

IV. tawa
si Pacifica,
Fefita’t Omeng,
John Puruntong man
o Kevin Cosme,
si Markova at
Father Jejemon,
artistang walang
limitasyon sa
pagpapatawa,
walang inindang
anumang pagod
sa sambayanan.

V. halakhak
higit kumulang
na ngang pitumpung
taong halakhak
ang iniambag
sa mga Pinoy
mula pa noon
hanggang sa ngayon,
ang komedya nyang
inihain sa
Pilipinas ay
mananatiling
kayamanan at
kasaysayan.

VI. komedya
haring tunay ng
komedyang Pinoy,
hindi luha ang
aming pabaon
sa’yong pagpanaw,
dahilan ka ng
aming pagbiro,
ng pagpapangiti,
ng pagbungisngis
at ng pagtawa,
pagdiriwang ng
iyong buhay ang
aming pagtanaw.

VII. alamat
ang Panginoon
ay sobrang saya
sa’yong pagbalik
sa Kanyang piling,
isa kang tunay,
walang kapantay
na ngang alamat
ng pinilakang
tabing ng Pinas,
kami’y saludo
sa’yong dakilang
kontribusyon sa
iyong larangan.

MABUHAY KA, MANG DOLPHY.
MARAMING SALAMAT!
MANANATILING KAMING NGINGITI
AT PANANATILIHING BUHAY
ANG MASAYA MONG ALAALA.

Rodolfo “Dolphy” Vera Quizon, Sr. (July 25, 1928-July 10, 2012)

Photo courtesy of ABS-CBN News Online

Si Kevin Cosme At Ako: Pagsaludo Ng Aking Henerasyon Kay Dolphy

Hunyo 23, 2012Mag-iwan ng puna

(Habang tinitipa ang artikulong ito’y naaninagan ko sa aking news feed sa Facebook na muling nakararanas ng pneumonia ang King of Comedy na si Dolphy na ilang araw na ring nananatili sa ospital dahil sa kanyang matagal nang sakit.)

[Lumaki ako sa panahong si Kevin Cosme ang solidong imahe ng napakraming tatay sa lipunang Pilipino. Biro man sa aking nakagisnang kamusmusan ang taguring “Baldo”, sa paraang iyon ay para ko na ring naging tatay si Mang Dolphy, at sa nangyayari ngayon sa kanya, naroon rin ang takot at pag-aalala na anumang oras mula ngayon ay mawawala na sa aming piling ang aking tatay, ang tatay ng henerasyong kinalakhan ko.]

***

Sino ba sa hindi nakakaalala ng sitcom na “Home Along da Riles” sa ABS-CBN Channel 2? Walang sinuman ang makakalimot sa programang ito, lalong-lalo na ang tulad kong namulat sa kasikatan ng telebisyon noong dekada ’90.

Dahil sa palabas na ito’y nagpatuloy ang pagiging simbolo ni Dolphy bilang ama, mula kay John H. Puruntong sa longest-running sitcom na “John En Marsha” hanggang sa tumawid sa katauhan ni Kevin Cosme. Isa ito sa mga di-mapapantayang programa sa nabanggit na dekada na nagpatatag ng kanyang estado bilang Hari ng Komedya sa Pilipinas. Higit pa roon, halos lahat ng nag-umpisang magkaisip nang panahong iyon ay tinuring si Kevin Cosme bilang kanilang pangalawang tatay… at kasama ako sa mga iyon.

Sa aming pamilya’y walang Huwebes ng gabi na nilagpasan namin ang istorya nito. Sa kasagsagan ng kasikatan ng “Home Along da Riles” ay sumikat din si “Baldo”, ang bunsong anak ni Kevin Cosme na ginampanan ng noo’y matabang bata na si Vandolph Quizon (anak ni Mang Dolphy kay Vanessa Laxamana na kilala bilang si Alma Moreno) , Sobrang taba ko noon (kahit hanggang ngayon) at pareho pa kami ng buhok ni Vandolph kaya’t ang biro sa akin ng lahat ay “Baldo”. Nakasanayan ko iyon dahil sa tuwing manonood kami ng “Home Along” at ipapakita si Baldo ay sa akin sila tumitingin at tumatawa. Nakakainis talaga pero napagtanto ko namang totoo iyon. “Anak ni Kevin Cosme” ang isa sa naging bansag sa akin noon ayon sa aking pagkakatanda, kaya’t minsan ay parang feel ko na anak talaga ako ni Mang Kevin.

Lumaki ako sa panahong si Kevin Cosme ang solidong imahe ng napakraming tatay sa lipunang Pilipino. Biro man sa aking nakagisnang kamusmusan ang taguring “Baldo”, sa paraang iyon ay para ko na ring naging tatay si Mang Dolphy, at sa nangyayari ngayon sa kanya, naroon rin ang takot at pag-aalala na anumang oras mula ngayon ay mawawala na sa aming piling ang aking tatay, ang tatay ng henerasyong kinalakhan ko.

Kung ako ang tatanungin ay hindi magiging kasing-saya ang telebisyon at pelikula ng dekada ’90 kung wala si Mang Dolphy. Isa siya sa mga dahilan para tumawa ang mga Pilipino sa mga panahong iyon kaya’t hindi maitatangging malaki ang naging impluwensiya niya sa mga kasing-edad ko ngayon. Ang kalagayan ngayon ni Mang Dolphy ay masasabi nating “given” na dahil na rin sa palagi niyang pagkakasakit at pagtanda. Pero pilit niyang ikinukubli ito sa mga nakaraang taong patuloy pa rin siyang nagtatrabaho para sa industriya.

Naging bulalas din ng napakaraming mamamayan ang panawagang gawin nang Pambansang Alagad Ng Sining si Mang Dolphy habang siya ay nasa piling pa rin natin. Bagama’t nakatanggap na siya ng maraming makasaysayang pagkilala ay iba pa rin ang pagkilalang binibigay ng larangan ng sining at ng pamahalaang Pilipinas sa mga taong tulad ni Mang Dolphy na nag-ambag ng gabundok na impluwensiya at tuwa sa napakaraming henerasyon ng mga Pilipino. Malamig pa rin ang tugon ng National Commission for Culture and the Arts (NCCA) ukol dito kaya’t marami ang nalulungkot sa pahayag na ito ng ahensiya.

Sa kabila nito, hindi man siya magawaran ng National Artist award ay tayo na mismo ang nagluklok sa kanya sa ganitong pedestal. Maaaring pormalidad lang ang pagsusuot ng medalya ng pagiging National Artist, pero tulad ni Jose Rizal, si Dolphy ay isa nang National Artist kahit walang pormal na kasulatan. TAUMBAYAN NA MISMO ANG NAGGAGAWAD SA KANYA NITO.

Kahit minsan ay hindi ko nakausap, ni nakamayan man lang si Mang Dolphy kahit lagi ko siyang nakikita noon sa loob ng bakuran ng ABS-CBN. Pero kung bibigyan ng pagkakataon, gusto kong magpasalamat sa kanya bilang bata noon na kahawig ni Baldo na napatawa niya sa panonood ng “Home Along da Riles”. Gusto kong ibigay sa kanya ang gawad ng pagsaludo mula sa henerasyon ng dekada ’90. Gusto kong sabihin na ako, ang batang napagkakamalang si Baldo, ay nagpapasalamat kay Tatay Kevin sa pagiging mabuti’t responsableng ama sa kanyang mga anak na tagapagtangkilik ng telebisyong Pinoy.

Dumaan man ang tren at magiba man ang bahay mo dahil sa pagyugyog sa riles ay naririto kaming mga anak mo para ipanalangin ang iyong paggaling. Mahal ka ng Diyos, Mang Dolphy! Kaya mo yan, Tatay Kevin!