SENARYO BAGO MAPANOOD ANG PELIKULA: Hindi ko inaasahan na mapapanood ko ang pelikulang ito. Muli, nagpapasalamat ako sa kaibigan kong si Florence dahil tinulak niya akong tunghayan ang isang obrang ito sa Cinemalaya ngayong taon. Kasama sina PLM College of Mass Communication dean Prof. Ludmila Labagnoy at Prof. Neriz Gabelo, nanood kami ng pelikulang ito sa mismong gala night noong July 22 sa Tanghalang Nicanor Abelardo. Isa na namang natatanging pelikulang maglalaro sa iyong isipan at damdaming pampanitikan – ito ang “Ang Sayaw Ng Dalawang Kaliwang Paa” ni Alem Chua at Alvin Yapan, sa pakikipagtulungan ng Far Eastern University.

Mapanlinlang ang mundo ng panitikan. Bawat damdamin ay pilit na tinatago sa mga salita at bawat pintig ng puso’t isipan ay hinahalay ng mga taludtod at mga masining na hakbang. Sa kabila niyon, ang panitikan ay isang maingay na alulong upang ihayag ang tunay na pagmamahal at mariing pagsasamo sa hinihinging atensyon ng isang nilalang sa isa pa.

Ang pelikulang Ang Sayaw Ng Dalawang Kaliwang Paa ay isang napakagandang halimbawang nagpapakita ng pagsasanib ng literatura gamit ang mga letra at mga galaw ng katawan. Sumesentro ang istorya nito sa tatlong nilalang na may iba’t ibang hangarin patungo sa iisang resulta – pagmamahal.

Hinahangaan ng estudyanteng si Marlon ang kanyang maestra sa Panitikan ng Pilipinas na si Karen. Kilalang walang asawa sa kabila ng kanyang kagandahan, naging mapusok si Marlon na pasukin ang mundo ni Karen upang ito’y kanyang mapahanga at mabihag ang puso nito. Sa pagsunod nito kay Karen ay napag-alaman niyang nagtuturo pala ng sayaw ang una pagkatapos ng pagtuturo niya sa kolehiyo. Naging pagkakataon ito para sa kanya upang magpakitang-gilas sa kanyang babaeng hinahangaan, at sa tulong ng kaklaseng si Dennis ay kukuha siya ng ‘advance lesson’ sa pagsasayaw upang mabigla si Karen na may kakayahan siya sa nasabing sining. Nais ni Marlon na kung hindi man siya manaig sa klase ni Karen sa unibersidad ay mananaig siya sa pagsasayaw na magdadala sa paghanga ni Karen sa kanya. Naging malapit sina Marlon at Dennis, at dito rin naging bukas si Marlon sa buhay ni Karen sa likod ng literatura at sayaw. Di kinalaunan ay nakumpirma ni Karen na tinuturuan ni Dennis si Marlon bago pa man siya pumasok sa klase nito, at dahil dito’y nagkaroon ng sama ng loob si Marlon kay Dennis dahil akala nito’y sinumbong siya ng huli kay Karen. Naramdaman ni Karen ang tensyon sa dalawa at pinagkasundo sa pamamagitan ng sayaw. Sa paglalaro ng kanilang mga damdamin sa bawat hakbang ay nakuha nila ang sining ng pagsasayaw, at dito’y nakumbinsi nila si Karen na sa kanila ibigay ang dalawang pangunahing tauhan sa planong dance adaptation nito na base sa alamat ni Humadapnon. Ang gaganapang tauhan ni Dennis ay si Nagmalitong Yawa na nag-anyong lalaki bilang Sunmasakay na magtatanggol sa datung si Humadapnon sa kuwebang puno ng mga kababaihang nagnanasa sa kanya. Si Humadapnon ay gaganapan ni Marlon, at sa maiigting na pagsasanay sa mga kinakailangang eksena ay umigting din ang kanilang pagsasamahan – hindi na lang para mapasaya si Karen kundi para sa kanilang mga nililihim na nararamdaman sa isa’t isa.

Maraming nag-aakala na ang pelikulang ito ay isang pink film, o pelikulang tumatalakay sa same sex issues at sinasabing ginamit lamang ang kuwento ni Humadapnon upang pagtakpan ang anggulo ng romantikong damdamin ng dalawang parehong kasarian. Pagbibigyan ko ang mga nagsasabi ng mga ganoong perspektibo – oo, maaaring ituring na pink film ang obrang ito – pero hindi ito isang ordinaryong pink film na laging tumatalakay sa kalaswaan o makamundong relasyon ng dalawang lalaki. Ito ang pelikulang masasabi kong nabibilang sa iilang pelikulang nagpapamalas sa mga sarado ang utak na ang pagiging ispesyal ng mga same sex ay nagagamit sa produktibong paraan. Sa bawat saliw ng mga titik ay may kaakibat na pagkamalikhain upang mabuo ang sining ng sayaw. Ito ang pelikulang dapat pamarisan pagdating sa paggawa ng pink films dahil sa mga ganitong obra ay maitatanghal ang pagpapahalaga ng same sex sa panitikang unti-unti nang binabalewala ng mga Pilipino sa kasalukuyan.

Walang katumbas ang galing sa pagganap ni Jean Garcia bilang Karen. Tila umuurong ang kanyang edad nang unti-unti dahil kung nakilala natin siya bilang matandang dalagang si Miss Minchin sa “Sarah: Ang Munting Prinsesa” noon ay nakikita natin siya ngayon na sumasabak bilang isang mananayaw na tinalo pa ang mga kabataang babae. Ipinamalas din dito ni Garcia ang galing niya hindi lang sa pag-arte kundi sa pagbabasa ng mga obrang pampanitikan at sa aking pananaw ay nagawa niya ito nang tama at may damdamin. Gayundin sina Rocco Nacino at Paulo Avelino na naging sobrang galing sa pag-arte at sa pagsasayaw. Aaminin ko, hindi ko gusto ang kanilang pag-arte sa telebisyon, kaya nasorpresa ako dahil sobrang napahanga nila akong dalawa. Nakuha nila ang tunay na emosyon ng mga galaw at mata ng mga taong may nililihim tulad ng isang tunay na same sex. Kahit ang pagbato nila ng mga ‘cheesy’ na dialogue ay nabigyang katarungan nang mahusay. Dito natin mapapatunayan na ang artista’y magiging epektibo kung mabibigyan siya ng tamang role at script upang ilabas ang kanyang tinatagong galing. Nais ko ring palakpakan ang napakaayos na partisipasyon ng mga mag-aaral ng Far Eastern University (FEU) at ng Company Of Dance Artists (CODA).

Higit sa lahat, sobrang kapuri-puri ang teknikal na aspeto ng pelikula, bagama’t ito ay may limitadong budget lamang. Naging mas makabuluhan ang grandiyosong choreography rito dahil sa mga nilapat na orihinal na awitin at musika. Isa pa, napakasaya ring marinig sa ganitong klaseng pelikula ang mga obrang pampanitikan ng mga piling manunulat na nagbigay ng halaga at kulay sa pangunahing hangarin ng istorya. Para sa akin, isa ito sa mga tunay na art films at isang obrang nagpapaangat ng moral ng mga nasa same sex upang maging mahusay sa larangan ng sining na tunay na yaman ng bansang ito.

Ang sayaw ay isang biswal na panitikan. Ang isang magandang sayaw ay nakikita sa saliw ng mga hakbang kung saan mararamdaman ang emosyon ng isang tao kahit hindi siya nagsasalita. Gayundin ang pag-ibig, nararamdaman ang tunay na pagmamahal ng isang taon, hindi sa mga magagandang salitang sinasambit o sa mga galaw na nakakapagpakilig. Tulad ng sayaw, ang tunay na pag-ibig ay nakikita sa saliw ng mga hakbang kung saan mararamdaman ang sinseridad ng puso at pagiging totoo ng damdamin na para bang isang natatanging obra ng sining.